Kültürel Tanım
Japonların kedilere olan düşkünlüğünü hepimiz biliriz. Gerek pop kültürlerinde gerek günlük yaşantılarında kedi figürlerine rastlıyoruz ki bu, kimi Japonların davranış şeklini bile etkiliyor. Peki, Japonların kedi merakı nereden geliyor? Kediler onlar için ne sembolize ediyor ya da bu sevimli hayvanların kültürlerinde nasıl bir yeri var?
Japonlar, kedileri yüksek derecede kutsal sayıyorlardı, çünkü antik çağlarda ekinlere zarar verebilecek diğer canlı tehditlere; özellikle fare, böcek ve parazitlere karşı avcılık yapıyorlardı. Kedilerin geleneksel kökeni binlerce yıl geçmişe dayanmaktadır. Bildiğim üzere, Japonlar çok uzun süredir kedilerle bu kadar yakın temas içindeler. Günümüzde ise, Japon halk efsanelerinde kedilerin koruyucu güçleri olduğuna ve iyi şansı temsil ettiklerine inanılır. Japon kültüründe kediler hep koruyucu bir rol üstlenmişlerdir.
Japan Monthly Web Magazine ‘e göre, belki bin yıldan fazla süredir, aristokrat aileler kedilerle birlikte yaşıyorlardı. Halk kesimi ise üst sınıftan olanlardan çok daha sonra kedileri evcil hayvan olarak almaya başladılar. İşte o zamandan beri kedilerle değişik şekillerde iç içe yaşıyorlar. Japonya’nın birçok yerinde kedilere tanrı olarak taptıkları mabetler var. Yani, kediler yıllar boyu halk arasında önemli rol oynadılar.
Japonların kedilerle olan ilişkisine kanıt olarak bu hayvanların birçok eserde ana konu olarak ele alınmasını gösterebiliriz. Mesela Meiji Döneminde (1868-1912), benim de çok sevdiğim bir kitap olan Natsume Souseki’nin ‘Wagahai wa neko de aru’ adlı romanı Japon edebiyatında çok ünlüdür.
Edo zamanında ise, kedilerin sanat alanında göze çarpan yerleri var. Resim, heykeltıraş ve sanatın diğer dallarında kediler ön plana çıkarılmış. Kediler o dönemin popüler olan Ukiyo-e tarzı resim sanatında da görülmektedir.
Kediler tarihte önemli bir rol oynamışlardır. Sanat, edebiyat ve dini açılardan birçok alanda büyük bir yere sahiplerdir. Günümüzde de kedilerin Japon kültüründeki bu yerleri kızların onlar gibi davranmasına bile neden olmuştur; Japonya’da kedi gibi giyinip, süslenen ve onlar gibi davranan birçok karaktere rastlayabiliriz. Popüler kültürün bir ikonu haline gelmeleri, ülkenin turizm ile kazanç sağlamasına da yol açmıştır.
Tarih boyunca Japonların kedileri çok sevdiği ve onlarla iyi bir uyum içinde olduklarının açık bir durum olduğunu düşünüyorum. Hatta günümüzde bile kediye olan bakış açıları değişmemiş. Buna en büyük örnek olarak şu an herkesçe bilinen Hello Kitty markası verilebilir. Çünkü popüler kültürlerinde de hala kediye verdikleri önemi kültüre yabancı biri bile; animeler, mangalar, kedi kasabaları, adaları, tapınakları, kafeleri ya da gündelik ürünleri bağlamında, gözlemleyip farkına varabilir.